Dia Mundial di Suela 2025:  E fundeshi scondi den nos ciudadnan

Articles


Un etapa nobo pa Departamento di Asunto Social Cambio den prijs di productonan petrolero 10 di december 2025 Decision den caso di ontneming contra spiritonan den caso Flamingo Prome minister Mike Eman ta cancela bishita pa Hulanda Minister Gerlien Croes: Momento historico pa Aruba y pa veld di enseñansa Dia Mundial di Suela 2025: E fundeshi scondi den nos ciudadnan Documentario Casnan Floria Sandy Geerman ta cla pa celebra di su pensioen, despues di 46 aña di servicio dedica na Aruba Bank Aruba Airport Authority a organisa un ‘townhall meeting’ pa informa ecomunidad di aeropuerto tocante e cambionan binidero Contribui cu Aruba Lions Club su proyecto di tayo riba mesa – edicion x-mas Aruba su economia lo crece mas cu a proyecta Proyecto piloto pa espacio berde urbano na Maracastraat, Dakota: Un Paso firme den Programa Nacional di Reforestacion Diasabra awor Baki den Bario ta den San Nicolas Aruba Youth Monitor ta Revela Preocupacion Clave den Salud Mental y Bienestar na Scol Comunidad di Aruba a duna 2800 buki Minister di Asunto Social a entrega certificado di fase 1 na cursistanan di SVT-20 Minister Wendrick Cicilia a otorga kiosco na Trampolin pa Trabao Entregamento di trofeo na ganadornan di Campeonato Hubenil dammen pa anja 2025 Aruba a haya un hues suplente mas di Corte Comun di Husticia Dia 3 di December: - Stima ta inclui no exclui Aruba por ta proximo cede di Miss Teen Universe International na 2027 Stichting Schouwburg Aruba a ricibi status di ANBI – Un hecho importante pa Cas di Cultura su futuro Ultimo Dia di Calidad pa 2025 na HOH interactivo cu hopi informacion nobo Palmera Quality Products ta conmemora 60 aniversario cu un donacion na Fundacion Cas Marie Cocolishi nobo pa Aruba ta hiba e nomber di Caquetio Connection Station: Explora Con Nos Ta Comunica y Interactua Cu Otro Stingray Swimming Team ta felicita nan atleta Elisabeth Timmer cu a briya na Hulanda Aruba ta prepara pa maneha e miho ‘high season’ den historia Aruba Marriott a expresa gratitud durante “Associate Appreciation Week” Lansamento Plan pa Combati Obesidad na Aruba Mas cu 400 pickup den Baki den Bario na Ayo Denise Hradecky - Farro ta hues boluntario na e Corte Administrativo na Stuttgart LATAM Airines awo cu vuelo pa y for di Bogota Directie Luchtvaart ta informa riba e directiva emiti tratando Modificacion di Software di avion Airbus Presidente di Banco Central di Aruba, Sra. Jeanette R. (Jane) Semeleer ta bay cu pensioen Minister Geoffrey Wever: CAft ta sigui positivo riba ehecucion di presupuesto 2025. Hopi interes pa charla di Ramon Todd Dandaré tocante e textonan mas bieu na Papiamento Teen Universe International na Aruba One Happy Island Lions Club cu benta di rifa Cachi Cachi Christmas Edition 2025 Prome Minister Eman a keda impresiona cu e plannan pa desaroyo di Wilhelminastraat Aruba Bank empleado superior pa luna di october Pos Chikito Zuid ta un ehempel di con ta tene un bario limpi Departamento di Cultura a organisa Un Anochi di Serenata: “Honrando Santa Cecilia y Nos Baluartenan Musical” Fundacion pa Nos Comunidad tambe ta den Baki den Bario SMAC cu informacion importante Re-Rise: Recycle and Upcycle Workshop Bos y Baile Bunita 2025 Minister Herdé tabata orador durante e prome Aruba Real Estate Summit PARTIDO MEP a conmemora 39 aña di fayecimento di Betico Croes MFA Noord a celebra su prome decada treciendo comunidad di Noord hunto Ultimo dia pa entrega e declaracion definitivo di winstbelasting 2024 Embahador nobo di Suecia pa Reino Hulandes cu encuentro cerca minister-president Mike Eman Minister Cicilia presente na graduacion di e profesionalnan social Addonsito Croes ta felicita Pierewietje & Flash Ta restabelece Centro Education USA na Aruba: Habriendo mas portanan pa nos studiantenan y pa futuro di Aruba” Minister Geoffrey Wever ta inaugura tayer informativo riba e ley di destaho nobo pa fortalece transparencia y competencia husto Lotto ta introduci un miembro nobo di Instacash “Win it All”! Minister Wendrick Cicilia presente pa honra e dedicacion di e empleadonan di Hilton Aruba Resort & Casino Directie Luchtvaart Aruba: Informacion tocante situacion den nos espacio aereo Otmar Oduber: "Mi no a haci nada malo y cu apelacion ta hopi importante pa su carera" Hospital di Aruba su empleado di Luna di October Ladron di 11 airco nobo for di container condena na 18 luna di prison Departamento di Aduana a celebra cu un grupo di funcionario den ceremonia di huramentacion WEB Aruba y Wärtsilä Finland Oy a firma e ‘Final Completion Certificate’ di e ‘Diesel Generator (DG)-7’ Corsou, Aruba, Sint Maarten y Hulanda ta traha hunto pa proteha estado di derecho y bon gobernacion Aruba Tourism Authority ta marca Dia Mundial di Turismo comprometi pa un turismo responsabel y regenerativo Altocomisario di Polis Ramon Arnhem ta yama bonbini na coleganan nobo 10 nurse a cuminsa nan specialisacion IC/SEH na Aruba mes Cft: "Financiamento di e sistema di cuido di Sint Maarten no ta sostenibel" Departamento di Salud Publico ta den preparacion pa cu temporada di Influenza Aruba Bank ta cuminsa distribucion di su tarheta personal nobo di debito Mastercard DTI lo no keur un auto sin nummerplaat nobo na inicio di luna di october Prome Minister Dick Schoof a reuni cu Prome Minister Mike Eman Ehercito Real di Hulanda ta train habilidadnan técnico na Còrsou y Aruba durante e ehersisio Caribbean Engineer Castigo di prison pa dos homber Haitiano cu a haci atraco arma riba pareha turista Di drenta piscina pa landa cu su ruman como mucha te yega Weganan Olimpico Paris2024 Departamento di Labor y Investigacion (DAO) ta anuncia introduccion di salario minimo, pa ora, entrante 1 di januari 2026. Celebracion 95 aniversario di Camara di Comercio y Industria AHATA ta regala Studiantenan Culinario di EPI nan Herment Profesional Fiscal a exigi 7 aña di prison pa 4 Venezolano den boto cu 468 kilo di marihuana y 104 kilo di cocaina Zr.Ms. Van Amstel ta remplasa Zr.Ms. Friesland Qredits Aruba and Aruba Airport Authority N.V. launches the extension of “BeYourOwnBoss” – an educational program – for secondary schools (MAVO and HAVO). Hues a reclama Fiscal pa a laga sospechoso di intento di mata liber Horacio Oduber Hospital su booth tabata 'on' na Golden Age Expo AHATA: Menos ocupacion cu mas camber ATIA: Un Taza di Interes abao riba Aruba su Debe, lo benificia nos tur! Prome Minister Mike Eman "E vision di e gobierno aki ta refleha den discurso di Su Excelencia Gobernador Castigo di prison pa grupo cu tabata pasa droga den KIA cu Drone Gabinete AVP-Futuro: 100 Dia di liderazgo hunto, compromiso y progreso Parlamentario Evelyn Wever-Croes a atende e Premiere di e Documentario AWO, NOW, NU A.T.A. ta gradici pa e reconocemento otorga dor di Minister President den cuadro di 5 aña di COVID 19 Prome Minister a conta e Historia di Nos Himno y Bandera Aruba Bank ta sigui celebra 100 aña cu su empleadonan durante un fiesta di carnaval Despues di 8 aña Aruba ta conoce un bes mas un Record Jackpot pa Mini Mega y Mega Plus di Afl. 3.750.000 Lantamento Comite Conmemoracion Pasado di Sclavitud ta fortifica reconocemento y conscientisacion Aruba Fair Trade Authority (AFTA) Prome Minister Evelyn Wever-Croes a bishita Gabinete di Aruba Aruba y Hulanda ta precura pa logra un acuerdo riba ley di Reino Dia 1 mei 2025 Desaroyo di sector di FINTECH entre Aruba-UN ECLAC Aruba Bank ta honra Mariela Erasmus pa su 45 aña di servicio

Con alcohol por afecta nos curpa Siguridad di Baby Tips pa yuda baha man pa sucu Regla 5-20 Tips pa yuda studiantenan prepara pa cuminsa scol bek Stichting BOB: Cancer di pecho Effecto di temporada di Calor na Muhe na estado Riesgo y Beneficio mayornan mester sa si nan yiu ta uza remedi pa baha peso Temporada di Calor Obesidad y Sobre Peso Importancia pa muchanan keda bebe suficiente awa Beneficionan di Sinti Laaf Parkinson - Problema di salud Mantene un Curpa Saludabel Combati cancer di tripa Soledad ta un menasa pa nos salud Relacion entre AI y Cancer Vitamina C por preveni of alivia griep? Cardiovascular - Un curason saludabel ta importante pa nos bida Importancia di movecion pa nos muchanan Cancer di tripa Prome biaha na Horacio Oduber Hospital a trata dos embolisacion di arteria di prostaat Humamento Vitamina D ta yuda bo curpa absorbe calcium Presion halto - Algun persona no ta wordo bon diagnostica Dianan di fiesta por ta un desafio pa personanan cu ta sufri di diabetes Diabetes - Un malesa cronico Osteoporosis ta un malesa cu ta afecta miyones di persona Menopausa - Mas di 1 miyon di hende muhe ta experencia e condicion aki tur aña Con pa controla cantidad di tempo cu bo yiu ta pasa riba aparatonan electronico Con pa mantene nos babynan safe ora di drumi Diferencia entre e covid-19, griep, verkoud y RSV Cancer di prostaat - Señalnan y ki ora ta momento pa test Diferente manera con pa yuda muchanan come mas berdura Factornan di riesgo pa cu malesa di higra Obesidad - Sa bo numbernan QR-FIT Concepto nobo Diabetes - Un condicion di salud cronico cu ta afecta bo bida Relacion entre cancer di matriz y kimico di cabey World Mental Health Vaping - Adiccion den e mundo di hobennan

Dia Mundial di Suela 2025: E fundeshi scondi den nos ciudadnan


Riba e Dia Mundial di Suela (World Soil Day) e aña aki ta dedica na e tema "Suela saludabel pa ciudadnan saludabel”. E dia aki, celebra tur aña riba 5 di december, a bira un movecion mundial cu ta enfatisa e rol cu suela tin pa seguridad di cuminda, ecosistema y bienestar humano. Food & Agriculture Organization (FAO) di Nacionnan Uni, via su Aliansa Mundial pa Suela a ricibi e mandato na 2014 pa facilita e Dia Mundial di Suela. Tur aña, e tema di e dia mundial aki ta enfatisa un problema citicio di suela. Directie Natuur en Milieu (DNM) ta scoge pa elabora un poco mas di e tema y kico esaki ta nifica pa Aruba y con por eleva conscientisacion localmente.

DNM ta enfoca riba e importancia critico cu e tera bou di nos pianan tin den nos comunidad urbano pues den nos ciudad. Pa un isla manera Aruba, cu un poblacion creciente, e tema aki ta hopi relevante. Ta importante pa para keto na e pregunta si nos suela ta uno saludabel. Pasobra e tereno urbano ta provee servicionan ecosistemico esencial: ta apoya produccion di cuminda, ta filtra awa, ta warda carbono, ta regula temperatura y ta sostene biodiversidad. Tin un necesidad pa e espacionan urbano y e suela por sigura cu hende y naturalesa ta prospera hunto den ciudadnan cu ta saludabel.

Mas cu 95% di nos cuminda ta bin fo'i suela. Sinembargo, den bista di cambio di clima y actividadnan humano, nos suela ta degrada. Erosion ta den forma acelera, cu ta reduci infiltracion di awa y su disponibilidad. Esaki ta reduci e nivel di vitamina y nutrientenan den cuminda. Practica sostenibel di maneho di suela ta reduci erosion y contaminacion. E ta yuda mehora infiltracion y pa warda awa. E practica ta yuda preserva biodiversidad, ta mehora fertilidad di suela y ta yuda absorba carbono, tur esakinan tin un rol crucial den e lucha contra cambio climatico.

Suelanan saludabel den nos areanan urbano no ta solamente tera; nan ta un infrastructura scondi cu ta ofrece beneficionan cu ta haci nos ciudadnan mas fresco, mas berde cu mata y mas saludabel.

  1. Areanan berde y clima fresco (Resiliensia di Clima)

Actualmente mayoria di superficie den ciudadnan ta capta calor y asina ta hisa gastonan di coriente cu ta uza pa airco. Suelanan saludabel cu vegetacion ta yuda:

  • Crea ciudadnan mas fresco: e temperatura ta uno agradabel pa recrea y cana haci compras.
  • Absorb’e awa di yobida: suela ta actua como un "escudo scondi" cu ta absorba dies milimeter di awasero, asina ta reduci e riesgo di inundacion y daño na infrastructura den ciudad.
  1. Cas pa bida (Biodiversidad y Resiliencia)

Suelanan cu ta bibo y saludabel ta esencial. Un seyo of capa di cement ta promove contaminacion y fragmentacion cu ta afecta productividad y biodiversidad di suela. E suela ta cas pa mas of menos 59% di e especienan den tera, manera micro organismonan. Proteha e suela aki ta mantene:

  • Ciclo di nutriente y filtracion di awa: ta elementonan critico pa un ambiente urbano saludabel.
  • Ecosistema di polinisacion: ta importante pa e areanan natural berde y tambe agricultura.
  1. Mas saludabel y sigur (Calidad di Bida)

Trafico, industria, sushedad y desperdicio ta contamina suela urbano, menasando salud humano. Identifica e problemanan, efectua un bon maneho y restauracion di suela ta:

  • Preveni malesanan: reduci riesgo di malesanan manera cancer door di crea un ambiente di bida mas limpi y saludabel.
  • Siguridad pa agricultura urbano: duna sosten na cunucunan, practica di horticultura y espacionan berde unda por cultiva cuminda na un manera sigur pa propio uzo.
  1. Di sushi pa rikesa (Maneho di desperdicio organico)

Aruba su centro di ciudad, manera mayoria ciudadnan na mundo, ta produci hopi sushedad. Mayoria di sushedad ta desperdicio organico. Ora cu esaki wordo procesa manera den compost, e resto organico aki ta:

  • Debolbe nutriente den suela: En bes di ta un problema, desperdicio organico por comberti den un "rikesa pa e suela" cu ta sostene agricultura y espacionan natural berde y ta transforma ciudadnan den aliadonan cu ta yuda combati cambio climatico.

Kico tur esaki ta nifica pa Aruba;

Pa nos isla chikito, proteccion di suela no ta un luho, sino un necesidad strategico.

Perdida di suela fertil: Crecemento urbano (desaroyo y construccion) ta conduci na perdida di tera fertil. Aruba por implementa miho planificacion di tereno y integra proteccion di e tiki cunucunan cu nos tin pa garantisa siguridad alimenticio.

Inverti den suela: Inverti den suelanan ta beneficioso pa asina spaar placa na mitigacion di inundacion y cuido medico. Suelanan cu ta funciona bon ta proteha nos infrastructura y bienestar di nos habitantenan.

E fundeshi di un Aruba mas fuerte, mas fresco y resiliente ta cuminsa bou tera, den e suela. Laga nos reconoce y inverti den nos suela urbano como e 'infrastructura invisibel' cu ta sostene nos. Dia Mundial di Suela 2025 ta un yamada pa accion na un y tur asina yuda proteha nos suela den area urbano of den ciudad.



Articles

TeleAruba
Online
Hi there 👋
How can I help you?
Chat on WhatsApp
WhatsApp